این مقاله با هدف معرفی هنر دیجیتال و تاثیر آن برفناوری نوین رسانه تعاملی می پردازد. تاثیر فناوری دیجیتال باعث دگرگونی فعالیتهایی مانند نقاشی، رسم، مجسمهسازی، هنرهای صوتی و موسیقی شده است. در حالی که شکلهای جدید مانند هنر اینترنت، هنر چیدمان دیجیتال، و واقعیت مجازی، بعنوان شیوههای هنری شناخته میشوند. انقالب دیجیتال در شروع رشدی سریع در صنعت و تکنولوژی الکترونیک و رایانه را سبب گردید. در تاریخ بشر دو حوزه فرهنگ وهنر و تکنولوژی و صنعت دائماً در حال تاثیر گذاری متقابل بر هم بوده اند و تغییر وتحول هر کدام اثر مستقیمی بر طرف مقابل بجای گذارده است در چند دهه گذشته نیز با رشد سخت افزاری رایانه ها امکان الزم برای هنرمندان و مهندسین فراهم آمد تا با طراحی واجرای نرم افزارهای گوناگون از رایانه به عنوان وسیله و ابزاری جهت خلق آثار هنری بهره بگیرند.هنر دیجیتال اصطالحی است که به هنر معاصر که از روشهای تولید انبوه یا رسانه دیجیتال بهره میبرد گفته میشود. پژوهش گر در این تحقیق به معرفی هنر دیجیتال و تاثیر آن بر رسانه به مطالعه پرداخته و در نهایت به این سوال که تکنولوژی چگونه توانسته است هنر را متحول کند پاسخ می دهد.

بنیان­گذاران و پیشگامان هنر دیجیتال

پیشگامان هنر دیجیتال را می‌­توان در کشورهای آمریکا، آلمان، انگلستان و فرانسه یافت که از سال ۱۹۵۰ در پایه‌ریزی و پربار شدن آن سهم داشته‌­اند. به‌عنوان مثال: هِربرت فرانک، هارولد کوهِن، پل براون، بخالا پوسکی از جمله این افراد بودند. در ابتدا پیشگامان هنر دیجیتال ریاضی­دان بودند تا آن‌که هنرمند باشند و در سیر تکامل آن هنرمندان پا به عرصه فعالیت گذاشتند.

انتشار کتابی در سال ۱۹۷۱ با عنوان «هنر کامپیوترتوسط هربرت فرانک، موجب معرفی و شناخته شدن هنرهای دیجیتال در آن زمان گردید. جان ویتنی نیز ازجمله پژوهشگرانی بود که سهم بِسزایی در معرفی و پدید آوردن هنر دیجیتال داشت. وی فیلم­ساز و هنرمند بود و علاقمند به نمایش هم­زمان موضوعات بصری به کمک موسیقی و فرم‌­های انتزاعی  رایج بود.

مانفرد موهر آلمانی و رومان ورستکو آمریکایی بیش از ۲۵ سال به پژوهش درباره‌ی هنرهای دیجیتال از طریق توانایی‌­های «الگوریتمیک پرداختند. ورستکو در مقاله‌­ای با عنوان «لئوناردو در ارتباط با کار خود چنین می‌­گوید: برنامه‌­ای کامپیوتری به‌­نام هودوس ساخته شده است که می­‌تواند نقاشی‌­هایی تولید کند که شباهتی باور نکردنی به آثار دستی من در بیست سال قبل دارند.

نقاشی دیجیتالی

نقاشی دیجیتالی، هنر نوظهوری است که در آن، تکنیک ­های نقاشیِ سنتی (مانند رنگ روغن، آبرنگ، لایه­ گذاری رنگ و…)، به وسیلۀ یک رایانه، تبلت مخصوص یا استایلوس و با کمک نرم ­افزارهای مربوطه انجام می ­شوند. این تکنیک ، در اصل یک هنر دیجیتالی است؛ اما صرفا  با رایانه تولید نمی شود و خودِ رایانه به صورت خودکار تصویری را با توجه به مدل ­های ریاضی خلق نمی ­کند، بلکه خودِ هنرمند ، با استفاده از تکنیک ­های نقاشی دست به خلق تصاویر می ­زند و آنها را مستقیما وارد رایانه می ­کند.

فتوشاپ

فتوشاپ (Adobe Photoshop)، رایج ­ترین و غالب ­ترین نرم ­افزار ویرایش و دستکاری عکس است که طیف کاربری ­اش، از ویرایش کاملِ دسته ­عکس­ های حرفه ­ای و آماتور گرفته، تا خلق نقاشی ­های دیجیتالی پیچیده که به تقلید از نقاشی ­های کارِ دست می­پردازند را شامل می­ شود. فتوشاپ، نرم ­افزار مهمی برای طراحان، توسعه دهندگان وب، هنرمندان گرافیک، عکاس­ ها و افراد خلاق است. از این برنامه برای ویرایش تصویر، روتوش، خلق تصاویر ترکیبی، افزودن افکت و …، در عکس ­های دیجیتالی یا اسکن ­شده استفاده می­ شود.

طراحی های نخستین گرافیک

با اینکه هنوز این کلمه مصطلح نبود اما طراحی‌های مختلف و تایپوگرافی‌های نوینی برای کتاب‌ها و روزنامه‌ها استفاده می‌شد. حتی می‌توان در این مورد بحث کرد که نقوش اولیه بر روی دیوار‌های غار‌ها در زمان انسان‌های نخستین نیز اولین نشانه‌های ظهور هنر گرافیک بوده‌اند.

در قرن ۱۹۰۰ پوستر به عنوان شیوه‌ی ابراز نظر و تبلیغات به کار گرفته شد. در دهه‌ی ۱۹۴۰ طراحی های گرافیک در پوسترهای پروپاگاندایی دوران دیده می‌شد. یکی از معروف ترین این پوستر‌ها پوستر ‌«ما می‌توانیم» است که چهره‌ی رزی ریوت در آن دیده می‌شود و برای برابری حقوق زنان استفاده می‌شد.

با بالا رفتن تکنولوژي و دسترسی آسان‌تر عموم به این تکنولوژی‌ها، هنر گرافیک نیز دچار تحول شد.

هنر دیجیتال؛ تحول بعدی دنیای هنر

زمانی که هنوز دوربین اختراع نشده‌ بود، وظیفه هنرمندان تصویرگر نمایش دنیای واقعی به شمار می‌رفت و فارغ از موضوع یا روش کار همیشه باید پنجره‌ای به دنیای واقعی را به تصویر می‌کشیدند. اما با اختراع دوربین، هنرمندان متوجه شدند دیگر لزومی به نمایش دنیای اطراف به آن صورتی که می‌بینیم وجود ندارد و آنها می‌توانند نقش خود را دوباره تعریف کنند. نتیجه این امر، به‌وجود آمدن سبک‌های جدید نقاشی و ایجاد آثار هنری با موضوعات انتزاعی در قرون اخیر بوده‌ است. به همین شکل، با رشد فناوری دیجیتال و شروع به‌کارگیری کامپیوتر در خلق آثار هنری، بشر در آستانه یک تحول دیگر در دنیای هنر قرار دارد. در واقع هنرمندان با استفاده از این فناوری نوین قادر به خلق یا تصویر کردن مفاهیم و آثاری هستند که تا پیش‌ از این امکان نداشت و می‌توان گفت مفهوم هنر به معنی سنتی آن در حال تغییر و تحول است.

شاهد میرزایی، هنرمند شاخه حجمی می‌گوید: «به یک دغدغه انسانی فکر کنید. دوست داشتن، جنگ، زندگی شهری، هرج و مرج، خانواده، فقر. یک نقاش برای خلق چنین آثاری تمام حسش را روی تابلو خرج می‌کند، یک مجسمه‌ساز سنگ را به شکلی مفهومی تراش می‌دهد و یک هنرمند دیجیتال نورهایی آبی را در یک صفحه سفید به تصویر می‌کشد که از نقطه‌های قرمز فرار می‌کنند. هدف یک چیز است، دست گذاشتن روی احساسات و دغدغه‌های انسانی، اما هر کس راه و رسم و وسیله خود را به دست می‌گیرد.»

هنر دیجیتال در ایران

هنر دیجیتال به دلیل سابقه کم خود در کشور ما تقریبا نوپاست، هرچند استفاده از این ابزارهای فناورانه برای ایجاد انواع مختلفی از محصولات فرهنگی به دلیل وجود جمعیت جوان قابل توجه و افزایش نفوذ کامپیوتر رشد بسیار سریعی را تجربه می‌کند. این هنرمندان عمدتا جوان در سال‌های اخیر در قالب نمایشگاه‌های انفرادی و عمومی به گسترش شناخت درباره هنرهای دیجیتال و ایجاد بسترهای نوین برای عرضه این آثار هنری به وسیله رسانه‌های نوین کمک قابل ملاحظه‌ای کرده‌اند.

در کنار این تلاش‌ها می‌توان از نمایشگاه سالانه هنر دیجیتال تهران (TADAEX) به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین رویدادهای داخلی برای شناساندن هنر دیجیتال به عموم مردم و اشاعه آن نام ‌برد. در این نمایشگاه که از سال 90 به‌صورت سالانه برگزار می‌شود، فضایی تخصصی برای تعامل هنرمندان و مخاطبان هنرهای دیجیتال و نیز نمایش آثار برگزیده هنرمندان ایرانی و بین‌المللی فراهم شده ‌است.

اشکین منصوری که در سه دوره از این نمایشگاه‌ها در قالب هنرمند حضور داشته است، در مورد این شاخه از هنر می‌گوید: «مخاطب هنوز با این نوع از آثار هنری ارتباط کامل برقرار نکرده و تصور بیشتر مخاطبان از هنر یک تابلوی نقاشی از منظره دماوند یا قندان و ظرف میوه است، اما با وجود این برگزاری این نمایشگاه‌ها به‌صورت دوره‌ای باعث شده عده‌ای از هنردوستان با ما همراه شوند و رفته رفته دو طرف درک متقابل بیشتری نسبت به یکدیگر پیدا کنند.»

ماهیت معمولا غیرتجاری هنرهای دیجیتال در میان هنرهای معاصر و هزینه‌های زیاد ابزار و تجهیزات به‌کارگرفته شده در این زمینه باعث شده بسیاری از هنرمندان ایرانی توانایی مشارکت واقعی در صحنه جهانی را نداشته باشند. با این وصف ایران در میان کشورهای منطقه بیشترین حجم تولید آثار هنری دیجیتال را دارد و در آینده و با گسترش شناخت و جا افتادن این فرم جدید، قطعا شاهد ارتقای کمی و کیفی آثار هنری دیجیتال خواهیم بود.

گالری های هنری NFT: آینده آثار هنری دیجیتال

گالری های هنری فیزیکی NFT در همه جا در حال ظاهر شدند، اما چرا؟ و آیا مردم بی بهره از دانش رمزارز، از آنها استقبال می کنند؟

در حالی که هنر غیر قابل معاوضه (NFT) به عنوان یک صنعت  جدید به توسعه خود ادامه می دهد، روند جدیدی به سرعت در حال ظهور است: گالری های فیزیکی NFT شامل قطعات دیجیتالی و غیر قابل معاوضه ی آثار هنری منحصر به فرد. اخیراً بزرگترین رویداد بیت کوین (BTC) در طول تاریخ – کنفرانس بیت کوین ۲۰۲۱ – دارای یک گالری هنری pop-up-to-peer توکن NFT با کارهای هنری بیش از ۳۰ هنرمند مختلف رمزارز بود.

تئودورا آتاناسووا(Teodora Atanasova)، مدیر روابط VIP و عضو تیم بنیانگذار نکسو(Nexo)- شرکتی که از گالری هنری بیت کوین پشتیبانی می کند – به کوین تلگراف(Cointelegraph) گفت که بیش از ۱۰۰ قطعه هنری، در طی این کنفرانس دو روزه فروخته شده است: “این نشان می دهد که گالری های فیزیکی NFT می توانند هم بر دنیای هنر سنتی و هم صنعت رمزارز تاثیر گذار باشند.” وی افزود: ما باید رمزارزها را به چشم مردم برسانیم و آن را قابل لمس کنیم.

شهرهای محبوب رمزارز مانند میامی تنها مکان هایی نیستند که گالری های هنری NFT در آن برگزار می شوند. در اوایل این ماه، برای اولین بار یک نمایشگاه گالری هنری NFT در دالاس، TX برگزار شد. این رویداد به میزبانی Artist Uprising، آژانس استعدادهای درخشان مستقر در دالاس برگزار شد و چندین اثر هنری یونیک هنرمندان برجسته ی NFT، که فقط در ماه گذشته بیش از ۱ میلیون دلار فروش آنلاین هنر دیجیتال داشته اند، در آن عرضه شدند.

مریک پورچددو(Merrick Porchéddu)، مدیرعامل Artist Uprising، به کوین تلگراف گفت که این رویداد بیش از ۲۰۰ شرکت کننده را به خود جلب کرد و حراج های NFT آن هنوز ادامه دارد:

“بسیاری از چاپ ها به همراه دو بوم هنری زیبا فروخته شد. مستند” ساخت گالری NFT IRL “نیز فیلمبرداری شد (که امیدوارم توضیحاتی مکفی درباره ی هنر NFT و ماندگاری آن ارائه دهد). همچنین، ما از سه محله درخواست داریم که می خواهند گالری NFT  های ما را در فضای خود ارائه کنند. ”

مقوله «دیجیتال» هنر یا ابزار

هنر دیجیتال که یکی از دستاوردهای زندگی مدرن است امروز طرفداران بسیاری دارد. هنر دیجیتال محدود به یک یا دو رشته نیست و تقریبا هنرمندان تمام رشته به طور کم و بیش می‌توان از وجود آن بهره ببرند. از مقطعی به بعد بود که هنر عکاسی از آنالوگ به دیجیتال تغییر ماهیت داد و دیری نگذشت که سینما هم به ابزار و ادوات مجهز شد. دوربین‌های فیلمبرداری در مدت زمانی کوتاه پیشرفت بسیار کردند و صدابرداری هم با وجود بستر دیجیتال ره صدساله را در جهت کامل شدن یک شبه پیمود. هنر دیجیتال در موسیقی هم بسیار مورد توجه بوده است. با وجود نرم‌افزارها و سمپل‌ها و سازهای مجازی است که حال هر موزیسین یکی از اتاق‌های خانه‌اش را به استودیویی کوچک اما مجهز تبدیل کرده است. و به مدد وجود بستر دیجیتال است که هر شخص در هر سطح و با هر مقدار دانش می‌تواند آهنگسازی کند یا به خوانندگی بپردازد. در همین راستا باید گفت شاید عرصه دیجیتال در ایران بیش از آنکه باعث ارتقاء و تکامل موسیقی شود آن را دچار آسیب‌هایی کرده است؛ به خصوص در سبک پاپ که عمده طرفداران آن عامه مردم هستند.

هنر دیجیتال «نامحدود» و گاه «شگفت‌انگیز»

اما هنر دیجیتال محدود به هنرهایی چون سینما، تئاتر و موسیقی نیست و هنرهای تجسمی هم به سهم خود از آن بهره برده است. در این میان یکی از هنرهایی که نسبت به باقی رشته‌ها بهره بیشتری از ادوات دیجیتال برده تصویرگری است. حال تعداد زیادی از هنرمندان ایرانی و خارجی به فعالیت در عرصه نقاشی دیجیتال مشغول هستند. با توجه به شواهد و نحوه عملکرد هنرمندان داخلی می‌توان گفت نقاشی دیجیتال در ایران نسبت به دیگر کشورها طرفداران کمتری دارد.

تلاقی «دیجیتال» و «مینیمال» در آثار تصویرگر مالزیایی

«Lim Heng Swee» / لیم هنگ سوی (گرافیست و تصویرگر)، هنرمندی اهل کوالالامپور واقع در کشور مالزی یکی از تصویرگران عرصه دیجیتال است که رسانه گاردین ضمن توضیح درباره او و نحوه فعالیت‌هایش، برخی از آثار او را منتشر کرده است.

لیم هنگ سوی تصویرگر و گرافیستی است که در خلق و ارائه آثار دیجیتال فعال و خلاق است. او از سال ۲۰۱۹ تا به امروز گربه‌ها را دستمایه خلق آثارش قرار داده است. او خودش تاکنون گربه‌ای نداشته اما گربه‌های ولگرد کشور و اطراف محل زندگی‌اش را سوژه آثارش قرار می‌دهد.

لیم معتقد است گربه‌ها تنها و مرموز هستند اما در عین حال ظرافت‌هایی دارند که می‌توان به واسطه هنری چون نقاشی آن‌ها را مورد بازنگری‌های هنرمندانه قرار داد.

لیم هنگ سوی درباره گربه‌ها و سوژه قرار دادن آن‌ها می‌گوید شکل بدن گربه‌هایی که روی زمین دراز می‌کشند بسیار شبیه کوه هستند. به همین دلیل لیم تصمیم گرفته به واسطه هنر مینیمال و ترکیباتی که مدنظر دارد مناظر رنگارنگ خلق کند.

گفتنی است لیم هنگ سویی از آن دسته هنرمندان است که تخیل را عنصر مهم و بی‌پایانی می‌داند. سوژه‌های انتخابی او همیشه برای طرفداران و مخاطبانش جالب بوده‌اند و آثارش در نشریه‌ها و سایت‌های معتبر منتشر شده‌اند. در ادامه پس از دیدن چند اثر با موضوعات متنوع، آثار لیم با موضوع گربه پیش روی مخاطبان قرار خواهد گرفت.

منابع

iranfarasod

pouyaandish

user

fardmag

unevis

jamejamonline

ilna