لیتوگرافی چیست؟
لیتو گرافی فرایندی است كه در طي آن صفحه هايي فلزي از جنس آلومينيوم موسوم به زينك يا پليت ساخته مي شود. از اين صفحه ها در چاپخانه هاي مجهز به سيستم چاپ افست براي انجام عمليات چاپ بر روي كاغذ استفاده ميشود.
بنابر اين ليتوگرافي يك مرحله ي واسطه اي در چاپ افست است . فايلهاي طراحي شده ابتدا در ليتوگرافي تبديل به صفحات فلزي شده و سپس اين صفحات به چاپخانه ارسال مي گردد تا در آنجا بوسيله ي آنها عمليات چاپ بر روي كاغذ صورت بگيرد.
در ليتوگرافي ابتدا فايلها به چهاررنگ اصلی سازنده ي خود تقسيم مي شوند و سپس تصوير مربوط به هر رنگ با نوعي پليمر مخصوص بر روي صفحه ي فلزي چاپ مي شود . جنس سطح اين ورقه ي فلزي از موادي پوشانيده شده است كه به هيچ عنوان مركب چاپ را به خود جذب نميكند.
در عوض جنس مواد پليمري كه طرح را با آن را بر روي زينك چاپ مي كنند جاذب مركب مي باشد. از همين خاصيت در چاپ استفاده مي شود. براي ساخت زينك دو روش وجود دارد روش قديمي كه امروزه هنوز هم كم و بيش مورد استفاده قرار مي گيرد از دستگاهي به نام ايميج ستر (Image Setter)استفاده مي شود.
اين دستگاه هر چهار فايل تفكيك شده از فايل اصلي را با رنگ مشكي بر روي طلق شفاف پرينت مي گيرد. در حقيقت دستگاه ايميج ستر چيزي جز يك پرينتر سياه و سفيد بزرگ ليزي با قابليت پرينت بر روي طلق شفاف نيست. البته دقت چاپ و رزولوشن پرینت در اين دستگاه فوق العاده بالاست.
پس از اينكه اين طلق ها آماده شد آنها را بر روي زينك هاي خام چسبانده و با گيره هاي مخصوصي فيكس مي كنند. سطح زينك خام از ماده ي پليمري جاذب مركب پوشانده شده است و در طي فرايند ساخت زينك قسمت هاي اضافي از روي سطح آن برداشته مي شود تا فقط بخشهاي طرح باقي بماند. در حقيقت عمليات چاپ بر روي زينك برعكس حالت معمول انجام مي شود.
مزایای استفاده از روش لیتوگرافی
- وقتی برای چاپ از روش لیتوگرافی استفاده می شود، شما می توانید کاغذهایی با ابعاد بسیار بزرگ نیز استفاده کرده و چاپ را بر روی آنها انجام دهید.
- استفاده از این روش در چاپ افست، امکان انجام فرآیند چاپ را بر روی انواع متریال امکان پذیر کرده است.
- کیفیت چاپ بسیار بالا و با دقت صورت می گیرد.
- در تیراژهای بالا، هزینه ها به میزان چشمگیری کاهش پیدا می کند و سطح چاپ شده دوام طولانی خواهد داشت.
تنها عیبی که می توان برای این روش برشمرد، طولانی بودن، زمان بر بودن و بالا بودن میزان هزینه ها مخصوصا زمانی است که حجم کار چاپ زیاد نیست. اگر کاری با حجم بالا را قصد داشته باشید با این روش انجام دهید، هزینه ها کاهش پیدا کرده و ضمنا در مدت زمان کوتاه تری نیز کار چاپ به پایان خواهد رسید.
لیتوگرافی در چاپ افست
در سال ۱۸۵۳ رویهای معروف به لیتوگرافی افست (یا چاپ افست) توسط جان استراتر از انگلیس برای اولین بار ثبت شد. این رویه تا دهه ۱۸۷۰ عملی نشده بود ، هنگامی که غلتک های افست لاستیکی برای چاپ روی فلزات روی دستگاه های تخت و مسطح استفاده می شدند.
در سال ۱۸۶۰ ، فرایند انتقال دهنده عکس ساخته شد و این امکان را به وجود آورد تا یک تصویر عکاسی روی کاغذ ویژه با جوهر نمابش داده شود و به چاپ برسد. شش سال بعد ، اولین صفحه نمایش نیمه سنگی لیتوگرافی در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت.
لیتوگرافی افست گرچه درحال تکمیل شدن از همان فرآیندهای شیمیایی با نسخه دستی میباشد ، اما یک فرایند جداگانه و کاملاً متفاوت است. چاپ افست رویهای است که در صنعت برای چاپ کتاب ، مجله مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماشین آلات و تجهیزات پیچیده ای نیاز دارند و فقط توسط چاپگران و افراد متخصص مورد استفاده قرار می گیرند تا فرآیند چاپ را انجام دهند.
2روش کار چاپ لیتوگرافی چیست؟
همان طور که گفتیم اساس کار چاپ سنگی، نامحلول بودن چربی در آب است.
به این صورت که عدم اختلاط چربی و آب باعث می شود تا
برای قسمت هایی که نیاز به چاپ شدن دارند از ذرات روغن دوست استفاده کنند؛
در حالی که برای قسمت هایی که نیاز به چاپ شدن ندارند، از ذرات آب دوست استفاده می شود.
عدم اختلاط آب و روغن باعث می شود تا رنگ از قسمت های آب دوست وارد قسمت های چربی دوست نشود.
به این ترتیب تصویری که نیاز داریم، روی کاغذ یا هر متریال دیگری چاپ می شود.
ممکن است این سوال مطرح شود که ارتباط چاپ افست با چاپ لیتوگرافی چیست.
قبل از بیان رابطه بین چاپ لیتوگرافی و چاپ افست باید بگوییم چاپ افست یکی از روش های چاپ انبوه است که در آن تصاویر و رنگ ها روی صفحات فلزی حک می شوند.
لیتوگرافی یک مرحله واسطه در چاپ افست است؛ یعنی تصاویری که قرار است چاپ شوند،
ابتدا تبدیل به صفحات فلزی (زینک) می شوند؛
سپس این صفحات به چاپخانه ارسال می شوند تا روی متریال مورد نظر چاپ شوند.
لیتوگرافی مدرن
این روزها با پیشرفت تکنولوژی و بهبود تجهیزات چاپی، دستگاههای دیگری در دسترس است که میتوانند فرایند چاپ را آسان تر کنند. یکی از این دستگاهها وسیلهای به نام پلیت ستر (Plate Setter) است.
پلیت ستر این امکان را میدهد که مرحلۀ اولیۀ لیتوگرافی یعنی ساخت فایلهای تفکیک شدۀ رنگی را حذف کنیم چرا که میتواند بدون استفاده از آن تلقهای رنگی زینک را بسازد.
شاید بتوان پلیت ستر را پرینتر زینک خواند. در واقع روش کار این دستگاه این است که به سادگی تصویر یا محتوای چاپی مورد نظرتان را از کامپیوتر به آن ارسال میکنید و زینک آمادهتان از آن خارج میشود. اصطلاح رایج در مورد این زینکهای مدرنتر پلیت است.
(به همین خاطر به این دستگاه پلیت ستر میگویند). البته این فقط یک تفاوت ترمولوژی است و در کارکرد پلیت و زینک تفاوتی با هم ندارند.
زینک (پلیت) لیتوگرافی چیست
جنس مواد پلیمری که سطح زینک را پوشانده است به نور فرابنفش حساس است و در صورت قرار گرفتن در مقابل نور تبخیر می شود. پس از اینکه طلق های شفاف که به آنها فیلم گفته می شود را بر روی زینک بستند آنها را در محفظه ای قرار می دهند تا نور ببینند.
در اثر نور دیدن در بخشهایی از زینک که در مقابل طلق شفاف قرار گرفته و نور می بیند مواد پلیمری تبخیر می شوند و از بین می روند اما در بخشی که زینک در مقابل بخشهای سیاه شده ی فیلم قرار میگیرد و نور نمیبیند مواد پلیمری باقی می مانند.
سپس زینک را در محلولی قلیایی (معمولاً از مشتقات آمونیاک) شستشو می دهند تا بخشهای باقی مانده ی مواد پلیمری که نور دیده اند ولی هنوز کم و بیش بر سطح زینک باقی مانده اند پاک شوند و اصطلاحاً زینک ظاهر شود.
پس از آن زینک در محلولی دیگر شستشو داده می شود تا بخشهای نور ندیده ی آن تثبیت شوند. بابر این ساخت زینک در این روش شامل تهیه ی فیلم و سپس ساخت زینک است .
اما در روش های جدید تر از دستگاهی به نام Plate Setter استفاده می شود که بدون درست کردن فیلم مستقیماً زینک را می سازد. یعنی فایل از کامپیوتر به دستگاه ارسال می شود و زینک آماده از دستگاه خارج می شود.
میتوان گفت که دستگاه پلیت ستر پرینتر زینک است. توجه داشته باشید که متداول است که به ورقه ی فلزی تولید شده در حالت اول زینک و در حالت دوم پلیت می گویند.
ترام در لیتوگرافی و چاپ
ترامپ عبارت است از سطح شفاف شبکه بندی شده ای که این فیلم و ارژینال قرار میگیرد و بعد از عکاسی تصویر را به نقاط ریز تقسیم میکند و همچنین نقاط ریز روی فیلم یا فرم چاپ یا سطح چاپ شده قرار میگیرد نیز ترام می گویند.
ترام یکی از پیچیده ترین مقالات چاپی است که اغلب لیتوگرافان با یک یا دو نوع آن کار کردهاند و از انواع دیگر آن بی خبرند.
شکل ترام باید متناسب با روش های چاپی و نوع ارژینال انتخاب شود همچنین ریز یا درشتی ترام متناسب با روش های چاپی نوع کاغذ شرایط چاپ باید تغییر کند.
ترام برای چاپ فلز یا افست یا هیلو گراور و یا سیلک اسکرین و همچنین برای روزنامه مورد استفاده قرار میگیرد.
روش حکاکی ردیفی در لیتوگرافی
حکاکی مستقیم یکی از روش های اجرایی در صنعت چاپ و لیتو است. شیوه کار به این صورت است که پروپ روی لایه زیرین در حال حرکت است و طرح مورد نظر با اشتفاده از مکانیسم مکانیکی و الکترومکانیکی منتقل می شود. سرعت تولید در حکاکی ردیفی بسیار کندتر است اما از نظر دقت و کیفیت و جزئیات، بدون تردید این شیوه حرف های زیادی برای گفتن دارد.
بدون دیدگاه