نقشه‌برداری (به انگلیسی: Surveying) که در ایران تحت عنوان‌های: مهندسی نقشه‌برداری (کارشناسی پیوسته)، مهندسی عمران-نقشه‌برداری (کارشناسی پیوسته) و مهندسی تکنولوژی نقشه‌برداری (ناپیوسته) تدریس می‌شود.
شاخه‌ای از علوم مهندسی است که به جمع‌آوری، آماده‌سازی، ذخیره‌سازی، پردازش، مدیریت، تحلیل، تلفیق، بازیابی و انتقال داده‌های مکان مرجع می‌پردازد.
معمولاً عملیات نقشه‌برداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازه‌گیری و محاسبه) و ارائه نتایج کار است.
در مرحله اندازه‌گیری، از وسایل و دستگاه‌ها (نظیر توتال استیشن‌ها، تئودولیت‌ها، جی‌پی‌اس و …) و نیز روش‌های مختلفی استفاده می‌شود تا داده‌های لازم برای مرحله دوم بدست آید.
نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و…) یا رقومی (مانند جدول‌ها، مدل‌های رقمی زمین) ارائه میگردد.
در نقشه‌برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و میتوان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت.
در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه‌برداری، مستوی نامیده می‌شود این فرضیه مادامیکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است.
نقشه‌برداری مسطح (مستوی) برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستانشناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار می‌رود.
برای نمایش اطلاعات جمع‌آوری شده در نقشه‌برداری از سیستم تصویر استفاده میگردد. رایج‌ترین سیستم تصویر مورد استفاده در نقشه‌برداری، سیستم UTM (Universal Transvers Mercator) می‌باشد.
تاریخچه این علم به ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد در مصر باستان باز میگردد. در لوح های گلی سومری ها مشاهداتی از اندازه گیری زمین و نقشه شهرها و مناطق کشاورزی مجاور وجود دارد که در آن سنگ ها، مرز زمین های کشاورزی را مشخص کرده اند.
در قرن ۱۸ میلادی، در اروپا یکی از انواع نقشه برداری با نام مثلث بندی که بر اندازه گیری زوایا متکی بود برای ایجاد شبکه های متوالی جهت تعیین موقعیت نقاط کشور استفاده میشد.
اما کم کم با پیشرفت تکنولوژی وسایل اندازه گیری پیشرفت کرده و امروزه به راحتی میتوان با داشتن یک گیرنده GNSS و بدون احتیاج به هیچ وسیله اضافه ای موقعیت نقاط را تعیین نموده و نقشه ها را در هر مقیاسی تولید نمود.
در تمام این ادوار، اندازه‌گیری های اقوام مختلف نمایش دهنده شواهدی است که نشان می دهد «مرز زمین قرار بود چه چیزی باشد و در کجا قرار بود قرار داشته باشد».
یک تعریف کلی و کوتاه است “به شخصی که به تهیه نقشه می پردازد نقشه بردار می گویند” اما این تعریف این سوال را در ذهن افراد می اندازد که تفاوت نقشه بردار و نقشه کش چیست؟
نقشه برداری از گرایش های مهندسی و بیشتر مربوط به علوم زمین و نقشه های مربوط به زمین و مشتقات آن است در صورتی که نقشه کشی از شاخه های هنر و بیشتر مربوط به طراحی قطعات و یا دیگر موارد می پردازد.
جلوتر تفاوت آنها را با جزئیات بیشتر شرح داده ایم.
امروزه واژه مناسبتر مهندس ژئوماتیک را جایگزین نقشه بردار میکنند.
رشته مهندسی نقشه برداری یکی از چندین رشته مهندسی است. این رشته نزدیک به رشته های عمران، معماری، نقشه کشی و… است.
افرادی که در این رشته تحصیل می کنند باید بیشتر در حوزه هایی فعالیت کنند که مناطق صحرایی هستند و باید روحیه آن ها با این مناطق سازگار باشد.
البته برخی از این مهندسان در اداره ها هم مشغول اند اما اغلب آقایان فارغ التحصیل این رشته برای نقشه برداری زمین های مختلف مجبور به رفتن به موقعیت های مختلف جغرافیایی هستند.
در این رشته اطلاعات لازم برای به دست آوردن دقیق نقشه در اختیار مهندس قرار داده می شود. این رشته یکی از مهم ترین رشته هایی است که برای به دست آوردن مختصات زمین باید از آن استفاده کرد.
عمده ی فعالیت شاغلین رشته نقشه برداری یا Surveying در محیط های باز زیر نور آفتاب و باران و شرایط سخت می باشد.
عموما هم در صحرا و بیابان به بررسی اندازه های مربوطه می پردازند.
بنابراین در اولین مرحله برای انتخاب این رشته فرد باید یک روحیه ی ماجراجویی داشته باشد علاوه براین باید از لحاظ جسمی نیز دارای توانایی بالایی باشد.
البته رشته نقشه برداری نیز مانند سایر رشته های علوم مهندسی دارای موقعیت های بیشماری در سازمان ها و ادارات دولتی، شرکت های عمرانی و نرم افزاری است که فرد می تواند به صورت اداری به رشته نقشه برداری اشتغال پیدا کند.
باقی گرایش‌های مهندسی نقشه برداری تقریبا محبوبیت یکسانی دارند.
فتوگرامتری به دانش تهیه اطلاعات سه بعدی از اجسام، شهرها و غیره اطلاق می شود؛ این گرایش به دانشجویان می‌آموزد که چگونه با استفاده از چند تصویر که با دوربین‌های عکاسی مثل دوربین‌های موبایل اخذ شده‌اند به اطلاعات سه بعدی دست پیدا کنیم.
در گرایش فتوگرامتری دانشجویان می‌توانند اسکنرهای سه بعدی اپتیکی بسازند، با داده‌های عظیم لیزر اسکن‌های زمینی و یا هوایی کار کنند و یا هزاران تصویر هوایی که با دوربین‌های متریک از زمین اخذ شده‌اند را تبدیل به نقشه‌ها و مدل‌های رقومی کنند.
عموما در فتوگرامتری محدودیت خاصی برای اسکن و اندازه‌گیری اجسام وجود ندارد و تقریبا هر جسمی که چشم قادر به دیدن آن باشد را میتوان در شرایطی خاص اسکن کرد.
بدون دیدگاه